Hervorming Vlaamse erfbelasting is op komst

20/01/2020 - Successieplanning zal binnenkort wellicht anders georganiseerd worden.
De Vlaamse regering kondigt namelijk drie ingrepen in de erfbelasting aan. Het systeem van het duolegaat wordt grondig hervormd. Daarnaast maakt de “vriendenerfenis” zijn opwachting. En het registreren van schenkingen wordt aangemoedigd door de kans te verhogen dat er later erfbelasting betaald moet worden op niet-geregistreerde schenkingen.

Duolegaat verdwijnt

De techniek van het duolegaat houdt in dat men ook een goed doel opneemt in het testament. Dat goede doel neemt het dan op zich om alle erfbelasting (successierechten) te betalen. Dankzij het gunsttarief voor liefdadigheidsinstellingen heeft dat tot gevolg dat de andere erfgenamen of legatarissen bruto weliswaar minder krijgen maar netto méér overhouden. Ondanks het feit dat ze de erfenis/het legaat moeten delen met het goede doel, krijgen ze dus méér – na belastingen. Dat werkt vooral als er geen partner is en geen afstammelingen in rechte lijn.

Die techniek is dan ook een populair instrument van successieplanning. En dat is de Vlaamse regering een doorn in het oog. Zij vindt dat het niet opgaat dat de techniek misbruikt wordt om de totale erfbelasting drastisch te verlagen voor nabestaanden die op zich niets met het goede doel te maken hebben. De techniek van het duolegaat lijkt dus ten dode opgeschreven. Om de goede doelen niet te veel te benadelen, wordt wel het tarief in de erfbelasting verlaagd voor legaten aan goede doelen. Het altruïstische motief komt daardoor opnieuw centraal te staan en het element van fiscale planning verdwijnt. Daarnaast zou het betalen van erfbelasting met kunstwerken eveneens vergemakkelijkt worden.

Vriendenerfenis aan gunsttarief

Ten dele wordt het wegvallen van het duolegaat ook gecompenseerd door een andere nieuwe techniek. De regering spreekt van een “vriendenerfenis”. Daarmee wordt het mogelijk om iets na te laten aan een vriend of een verre verwant aan een tarief dat vergelijkbaar is met de lage tarieven in rechte lijn. Sommige mensen hebben (ook) een hechte affectieve band met iemand die niet direct verwant is en vinden het belangrijk om ook aan die persoon iets na te kunnen laten. Tot nu toe werd dat ontmoedigd door de hoge tarieven in de zijlijn of tussen derden. De maatregel speelt ook in op de recente hervorming van het erfrecht, die meer ruimte gecreëerd heeft om iets na te laten aan anderen dan de kinderen.

“Verdachte periode” van vier jaar

Ten slotte wil de Vlaamse regering ook de zogenaamde “verdachte periode” vóór een overlijden optrekken. Vanouds bestaat de regel dat niet-geregistreerde schenkingen die de overledene gedaan heeft in de laatste drie jaar vóór zijn/haar overlijden, bij de nalatenschap geteld worden. Dat wil zeggen dat er erfbelasting op verschuldigd is als er indertijd geen schenkbelasting op betaald is (wat bijv. het geval is bij een handgift of een schenking voor een Nederlandse notaris). De bedoeling is nu om die termijn van drie jaar op te trekken tot vier jaar.

Het gevolg van die langere termijn is dat de kans toeneemt dat er door een onverwacht overlijden van de schenker alsnog belasting verschuldigd is op iets waarvan de begunstigden dachten dat ze het belastingvrij gekregen hadden. Dat zou de betrokkenen ertoe aan moeten zetten om de schenking toch te registreren en schenkbelasting te betalen, om zo het risico op latere erfbelasting te vermijden. Voor de betrokkenen biedt dat in elk geval het voordeel van meer zekerheid. Zowel de vriendenerfenis als de verlenging van de verdachte periode worden aangekondigd voor 2021. De hervorming van het duolegaat zou al medio 2020 doorgevoerd worden. 

Bron: beleidsnota van Vlaams minister van Financiën Diependaele, p. 10-11